ΕΘΝΟΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ
Η κρυφή ή απόκρυφη Ιστορία του λαού, που την μεταδίδει προφορικά κι ενίοτε μέσω ενός παραδοσιακού ή λαϊκού τραγουδιού, αποτελεί τον δυνατότερο ίσως συνεκτικό κρίκο αυτού του λαού. Κι αυτό γιατί αφορά αυτό ακριβώς το «κοινό αίσθημα», με πληθώρα παράλληλων συναισθημάτων, και όχι τη λογική γνώμη, είτε αυτή είναι κοινή, είτε γνώμη των «ηγετών» και των Ιστορικών, είτε τέλος είναι λογική «τοποθέτηση» των πολιτικών κομμάτων και των ιδεολογιών τους.
Υπάρχει τρόπος να αποκατασταθεί και να καταγραφεί η Ιστορία ώστε να συμπεριλάβει και την απόκρυφη; Καλή ερώτηση.
Μια πρώτη λύση, που πρέπει όμως να μελετηθεί κι αυτή, είναι η αναγωγή των Μεγάλων Γεγονότων, στη μικρή ιστορία, και αντιστρόφως. Όλα εκείνα τα παρασκήνια, αλλά και οι προσωπικές ιστορίες των πολιτικών και άλλων παραγόντων, ακόμα και τα κουτσομπολιά, οι περιγραφές των «μικρών» για την Ιστορία περιστατικών, όπως είναι π.χ. η περιγραφή της καθημερινότητας του Ψυρρή που κάνει ο Μιχαήλ Μητσάκης, οι ανεπίσημες αλληλογραφίες, τ’ απομνημονεύματα, ακόμα και τα ρεπορτάζ των εφημερίδων, τα επιχειρήματα των λογίων, η πολιτιστική ζωή, τα πανηγύρια, και κυρίως (στην περίπτωσή μας τουλάχιστον) η ζωή και το έργο μιας «περιθωριακής» όπως λένε σήμερα κοινότητας πολιτών, που επέλεξε μετά την αποπομπή της, την περιθωριοποίηση και την ποινικοποίησή της από το κεντρικό Κράτος, να ζει μ’ τον δικό της τρόπο, το δικό της σύστημα αξιών, τον δικό της Νόμο, το δικό της αίσθημα.
«Ελευθερία ή θάνατος» σημαίνει πως το κοινό αίτημα της Επανάστασης είναι η ελευθερία. Με την αναφορά όμως του «θανάτου», σε αντιπαράθεση με τη ζωή, υπενθυμίζεται πως δεν επιδιώκεται μόνο η ελευθερία του Έθνους ως σύνολο, αλλά και η ελευθερία του καθενός ξεχωριστά.
Έτσι, όταν έρχεται η σειρά της δημιουργίας του Κράτους μετά την «επιτυχία» της επαναστάσεως, γεννιέται και η πρώτη αμηχανία. Πως θα οργανωθεί η επανασταστημένη κοινότητα, ούτως ώστε η Κρατική της δομή να εξασφαλίζει την ασφάλεια (και το δίκαιο) στο ενιαίο σύνολο του Έθνους, και συγχρόνως να διασφαλίζει την ελευθερία του καθενός ξεχωριστά;
Στην περίπτωση της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, η σύγκρουση ανάμεσα σ’ αυτές τις δύο «ελευθερίες», υπήρξε εύγλωτη. Αποχή των οπλαρχηγών από τη διατύπωση του 1ου Συντάγματος της Επιδαύρου, ανταρσίες και εμφυλιακές συγκρούσεις, δολοφονία του Καποδίστρια, καταδίκη του Κολοκοτρώνη, εγκατάλειψη των αρματωλών και κλεφτών, στρατιωτικός, αστυνομικός και πολιτικός έλεγχος από Βαυαρούς και Έλληνες «συνεργάτες» τους, και νάτο το Ελληνικό «περιθώριο». Φυσικό σ’ ό,τι αφορά τους ζητιάνους τους μικροπαραβάτες και τους ληστές, ιδεατό σ’ ό,τι αφορά τους αντάρτες λογίους, που διεκδικούν Σύνταγμα και φυλακίζονται γι αυτό.
Είναι συγκλονιστικό ν’ ανακαλύπτεις πως ότι η Συνταγματική επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου του 1843, δεν έγινε «από τον λαό», αλλά με τη βοήθεια των ποινικών και πολιτικών φυλακισμένων του Μεντρεσέ που τους άνοιξαν την πόρτα οι στρατιώτες, κι ενώθηκαν με τους υπόλοιπους… μάγκες του Ψυρρή.
Το λεγόμενο «περιθώριο» ανά τους αιώνες είναι συνώνυμο της δομικής αλλαγής μιας κοινωνίας, και ως εκ τούτου της έκπτωσης και της απώλειας προνομίων που προκαλεί αυτή η αλλαγή στον καταμερισμό της εργασίας και στις κοινωνικές λειτουργίες, ακόμα και στην διανομή της κοινής περιουσίας. Αλλαγές που δημιουργούν νέους κανόνες ηθικής και πολιτικής συμπεριφοράς, και μαζί ένα νέο περιθώριο.
Κώστας Φέρρης - Θέσια Παναγιώτου
Η ΑΠΟΚΡΥΦΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου